Gareth Southgate đã đến lúc nói câu giã từ

Chẳng cần đợi đến lúc Bakayo Saka sút hỏng quả luân lưu 11m cuối cùng rồi sụp đổ trong nỗi thất vọng, ngay khi trận đấu phải bước tới màn đối đầu cân não trên chấm luân lưu, người Anh đã có thể hình dung về viễn cảnh thất bại. Kết cục đó lẽ ra đã có thể thay đổi, nhưng không, Gareth Sougate đã mắc sai lầm có lẽ là nghiêm trọng nhất cho đến thời điểm này của sự nghiệp HLV. 

Đội tuyển Anh đã có lúc mang trên mình dáng dấp của một nhà vô địch. Không phải bóng hình của một tập thể siêu đẳng cuốn phăng mọi vật cản như ĐT Pháp tại World Cup 2018 hay Tây Ban Nha ở Euro 2012. Hành trình của Tam sư tại giải đấu lần này có nhiều nét tương đồng với Bồ Đào Nha tại Euro 2016. 

Cũng là một lối đá khó chịu, không quá thuyết phục, các kết quả tại vòng bảng không mấy ấn tượng dù gặp các đối thủ tương đối mềm. Sau đó cũng như Bồ Đào Nha, Anh hạ gục các đối thủ không quá mạnh ở vòng knock-out trước khi tiến vào chung kết gặp đối thủ có phong độ ấn tượng nhất giải là Italia ( Bồ Đào Nha gặp Pháp). 

Điểm khác biệt giữa hai đội bóng là Bồ Đào Nha khi đó lên ngôi bằng bàn thắng để đời của Eder, cầu thủ đã vinh dự cầm trên tay chiếc cúp vô địch trong trận chung kết vừa qua để trao lại cho đội bóng tân vương. 

Tam sư thì không có Eder, và họ lẽ ra chẳng cần phải cần đến một người hùng bất đắc dĩ nào như thế để đánh bại Italia. Có đầy đủ các quân bài tốt nhất, nhưng Tam sư đã thất bại theo cách vô cùng đáng tiếc, bởi những sự lựa chọn rất đáng trách của người thuyền trưởng Gareth Southgate. 

Tam sư đã có hiệp 1 trận chung kết rất ấn tượng sau khi tận dụng những lỗ hổng trong hệ thống của Italia để có bàn thắng khai thông bế tắc ngay từ phút thứ hai của Luke Shaw. 

Những phút sau đó, chúng ta chứng kiến người Ý bối rối, những đường tấn công manh mún bị các cầu thủ Anh bẻ gãy một cách dễ dàng. ĐT Anh đã chơi một cách mạch lạc, khoa học trong một nửa thời gian của trận đấu quan trọng nhất. Cơ hội để giành chức vô địch lớn đầu tiên sau 55 năm chờ đợi đã đến rất gần. 

Phải chăng trong thời khắc ấy, trước ngưỡng cửa lịch sử trở thành người hùng của dân tộc, bóng ma thất bại khi còn là cầu thủ đã quay về ám ảnh Southgate. Không ai hiểu ông đã nghĩ gì khi đang nắm giữ lợi thế trong tay lại chỉ đạo các học trò buông hoàn toàn hiệp hai, phòng ngự thụ động và nhường toàn bộ sàn diễn cho người Ý.

Verrati và Joginho hiệp đầu tiên gặp khó ra sao thì hiệp hai dư dả thời gian để tìm lại nhịp độ và cùng các đồng đội đẩy người Anh ngày càng lùi sâu về sân nhà. Đội bóng áo trắng đã để Chiesa có hàng loạt các pha khuấy đảo giữa các mắt xích phòng ngự bắt đầu chuệch choạc. 

Các cầu thủ Anh liên tiếp phạm lỗi ở cự li nguy hiểm trước khung thành, tạo cơ hội cho Italia - đội bóng mà trước khi trận chung kết diễn ra đã có không ít lời cảnh báo về việc họ nguy hiểm đến như thế nào khi đứng trước các tình huống cố định. Bàn thắng đến cho Italia là điều tất yếu, bởi họ dám chơi, dám chịu, dám tiến lên với trái tim dũng cảm, điều các cầu thủ Anh có thể có nhưng HLV của họ thì không. 

Trong một màn đấu trí cẳng thẳng như vậy, đẳng cấp của một vị tướng cầm quân thể hiện rõ ràng hơn lúc nào hết. Trong khi Roberto Mancini nhanh chóng tạo ra những sự thay đổi, đưa các cầu thủ như Cristante, Berradi vào sân thay cho Insigne, Immobile hoạt động không hiệu quả, đội tuyển Anh vẫn tiếp tục chơi với từng ấy con người. 

Không có bất kỳ mảng miếng rõ ràng nào được Southgate tung ra. Những sự thay người vào phút 70, 74 với sự xuất hiện của Henderson cho thấy rõ sự bị động và thiếu tính toán chứ không phải là một quyết định nhằm tạo nên bước ngoặt trận đấu. 

Nhắc tới lối đá phòng ngự nhiều tầng, thậm chí là dựng xe bus, người ta thường hay nhắc tới Jose Mourinho. Nhưng nhà cầm quân Bồ Đào Nha này chỉ có thể trung thành với lối chơi này khi trong tay sở hữu những con người phù hợp nhất như thời kỳ ở Inter hay những năm đầu dẫn dắt Chelsea. 

Bóng đá hiện đại ngày nay không còn là miền đất hứa cho cách chơi tiêu cực kiểu như vậy. Đến một Athletico xù xì, gai góc cũng đã phải thay đổi theo từng trận đấu, tấn công nhiều hơn để giành thắng lợi chứ không thể mãi trông chờ vào việc phòng thủ và mong đối thủ mắc lỗi. 

Và một đội tuyển Anh với lứa cầu thủ giàu sức tấn công, đang ở độ chín sự nghiệp, đã cho thấy họ có thể làm được những gì trong hiệp 1 càng không nên chơi như vậy trong suốt hiệp hai và hiệp phụ. 

Mọi thứ chỉ là giả thuyết, không ai dám chắc rằng việc Southgate xua quân lên để tìm kiếm bàn thắng sẽ giúp tuyển Anh giành thắng lợi. Nhưng trên băng ghế dự bị của họ vẫn còn rất nhiều những cầu thủ có thể gây đột biến như Sancho, Rasford,  thậm chí là Dominic Calvert - Lewin.  

Vì vậy, thật đáng tiếc khi Southgate đã không dám mạo hiểm, chủ động kéo trận đấu đến loạt sút luân lưu dẫu trong tay không có các chuyên gia sút phạt đền, ai cũng hiểu rằng Southgate đã chọn một nước cờ rất tệ. 

ĐT Anh chưa bao giờ được đánh giá cao về bản lĩnh trong các loạt sút luân lưu cân não, và trước mặt họ là gã khổng lồ Gianugi Donaruma- thủ môn mà trước trận chung kết Euro 2020 đã có 4 lần chiến thắng ở loạt luân lưu mà anh từng tham gia. Người Anh đã thua ngay từ trước khi loạt sút được bắt đầu. 

Không cần phải bàn cãi thêm về sai lầm của Southgate trong việc đăng ký danh sách các cầu thủ đá luân lưu. Dù biện minh với lí do nào chăng nữa, đó cũng sẽ mãi mãi là vết đen trong sự nghiệp của vị HLV này. 

Không thể phủ nhận công trạng của Gareth Southgate khi đã xây dựng nên một ĐT Anh mạnh mẽ hơn, lần đầu tiên đến gần ngưỡng cửa thiên đường đến như vậy sau hàng thập kỷ. Nhưng tất cả đã khép lại, Tam sư một lần nữa lỡ hẹn với danh hiệu lớn, còn với Southgate, đây là thời điểm không thể thích hợp hơn để nói lời tạm biệt.