Vì sao các mẫu ‘tiền vệ thứ 2’ như Rice và Bellingham ‘đắt khách’?

Trong kỳ chuyển nhượng Hè 2023, Jude Bellingham và Declan Rice là những tiền vệ được săn đón nhiều nhất. Hàng loạt ông lớn như Man City, Real Madrid hay Arsenal đều muốn sở hữu những ngôi sao người Anh này. Ngoài ra, có thể kể ra những cái tên như Dominik Szoboszlai - người vừa cập bến Liverpool, hay Sandro Tonali - bản hợp đồng kỷ lục của Newcastle.

Điểm chung của họ là gì, và vì sao họ lại được săn đón một cách nhiệt tình đến như vậy?

Nhân tố đặc biệt trong quá trình xây dựng và phát triển bóng

Trong một phần ba đầu tiên của sân (tức khu vực sân nhà), việc phát triển bóng trở thành yếu tố quan trọng. Ngày nay, các đội bóng có xu hướng dâng cao pressing ngay bên phần sân đối phương. Và để chống chọi lại, cần phải phát triển bóng càng sớm càng tốt ngay từ sân nhà. Đó là lý do vì sao các tiền vệ thứ 2 như Rice hay Bellingham ngày càng được coi trọng.

Những cầu thủ này vừa có thể lực đủ tốt để tranh chấp tay đôi, nhưng cũng đủ kỹ thuật để đón đường chuyền dài từ thủ môn, khi đồng đội bị các cầu thủ đối phương vây ráp. Sau đó, tiền vệ thứ 2 cần phải nhanh chóng trở thành điểm khởi đầu của một pha tấn công mới.

Và khi đội bóng mất quyền sở hữu, các tiền vệ thứ 2 cần nhanh chóng lao vào áp sát cầu thủ đối phương để ngăn họ triển khai một đợt tấn công. Yêu cầu đối với các tiền vệ thứ 2 trong tình huống này là cần có tốc độ, khả năng bật nhảy và tranh chấp thật tốt. Thậm chí, các tiền vệ thứ 2 còn phải xâm nhập sâu vào vòng cấm đối phương để cướp bóng và từ đó mở ra cơ hội ghi bàn cho đội nhà.

Để hoàn thành nhiệm vụ này không hề đơn giản, do các đối thủ sẽ không dành cho họ nhiều không gian và thời gian. Chính vì thế, họ cần lựa chọn khoảnh khắc gây bất ngờ cho đối thủ. Ví dụ điển hình nhất là ở trận hòa giữa West Ham và Arsenal. Rice bất ngờ xông lên cướp bóng của Thomas Partey của Arsenal và từ đó mở ra cơ hội tấn công cho West Ham. Cầu thủ của Arsenal sau đó phạm lỗi trong vòng cấm và The Hammers có được bàn thắng trên chấm 11m.

Phương án để mở khóa những hàng thủ dày đặc

Không chỉ tham gia tích cực vào việc xây dựng và phát triển bóng, các tiền vệ thứ 2 còn là một phương án đặc biệt để "mở khóa" các đội thi đấu với hàng phòng ngự được bố trí thấp để bảo vệ khung thành.

Tiền vệ thứ 2 sẽ có xu hướng thay đổi vị trí liên tục để phù hợp với từng hoàn cảnh. Khi cần phải phòng thủ với một đội hình được bố trí cố định, sự mạnh mẽ, máu lửa và cường độ hoạt động không ngừng nghỉ của những tiền vệ thứ 2 sẽ phát huy tác dụng. Declan Rice có thể là cầu thủ xuất sắc nhất trong bóng đá thế giới hiện nay với cách chơi này.

Nhưng vị trí của tiền vệ thứ 2 không cố định một cách cứng nhắc. Tùy vào đối thủ và người chơi cạnh mình, họ có thể khiến đội hình của đội thay đổi theo. Cầu thủ này có thể đá cặp tiền vệ trung tâm lùi sâu trong sơ đồ 4-4-2. Nhưng khi đội chuyển sang sơ đồ 4-1-4-1, sẽ có 1 người đá thấp nhất chuyên làm nhiệm vụ phòng ngự và tiền vệ thứ 2 sẽ cùng 1 tiền vệ nữa chơi cao hơn một chút. Khi đó, tiền vệ thứ 2 có thể dâng lên như một tiền đạo thứ hai khi tấn công, hoặc lùi xuống tạo thành hàng tiền vệ 3 người khi mất bóng.

Khi chuyển đổi giữa các trạng thái tấn công và phòng ngự, tiền vệ thứ 2 có thể di chuyển linh hoạt và khai thác khoảng trống nơi tuyến giữa của đối phương. Cầu thủ này cần có thể chất tuyệt vời, tốc độ tốt, khả năng giữ bóng và đi bóng siêu phàm,  đồng thời có khả năng phá vỡ những hàng phòng ngự cứng đầu rồi nhanh chóng lùi về phòng ngự khi thất bại. Đó là lý do tại sao một cầu thủ có tất cả những phẩm chất này là cực kỳ hiếm.

Người tạo ra bước ngoặt của trận đấu

Khi việc phá vỡ thế trận ổn định của đối phương gặp khó khăn, các tiền vệ thứ 2 cũng đóng vai trò cực kỳ quan trọng. Trong bóng đá hiện đại, cách biệt giữa các đội không còn quá lớn. Các đội bóng nhỏ đôi khi có thể tấn công và kiểm soát bóng lấn lướt các ông lớn. Và điều làm nên sự khác biệt giữa các đội là: (1) Chất lượng cầu thủ, (2) Khai thác điểm yếu của đối phương, (3) Thay đổi trận đấu bằng các tình huống cố định.

Các tiền vệ thứ 2 được một số câu lạc bộ hàng đầu nhắm đến dường như giải quyết điểm thứ ba đó bằng 2 cách. Một là khả năng không chiến tốt như Bellingham và Rice. Và hai là khả năng đá phạt như Tonali và Szoboszlai. 

Ngoài ra, các tiền vệ thứ 2 cũng có một thứ vũ khí có thể mang tới sự khác biệt. Đó chính là khả năng dứt điểm từ xa từ các tình huống bóng 2. Bàn thắng của Rodri trong trận chung kết Champions League 2022/23 là một ví dụ điển hình.

Kiểu cầu thủ cần thiết của bóng đá hiện đại

Rice, Bellingham, Mount và Tonali có thể được xếp vào mẫu tiền vệ con thoi với thể chất ưu tú (mạnh mẽ, năng động, có chiều cao hoặc sức mạnh lý tưởng). Trên hết, đây là kiểu cầu thủ cần thiết cho bóng đá hiện đại, tập trung nhiều vào việc phát triển bóng và mở khóa các hàng phòng ngự đối phương.

Các tiền vệ thứ 2 là những cầu thủ được giao trọng trách ở những khoảng trống lớn nhất. Do đó, họ có rất nhiều trách nhiệm. Không gian rộng lớn đòi hỏi sự mạnh mẽ về thể chất nhưng trong bóng đá hiện đại, điều này là chưa đủ.

Các tiền vệ thứ 2 phải di chuyển dọc theo chiều dài sân, tham gia từ quá trình phòng ngự, phát triển bóng tới khi áp sát khung thành đối phương và thậm chí là tự mình ghi bàn. Điều quan trọng là họ không đứng ở vị trí nào quá lâu.

Các đặc điểm cần thiết của một tiền vệ thứ 2:

- Nhanh, tốc độ tốt, thể chất mạnh mẽ, bởi:

• Đảm nhận công việc ở một không gian rộng với khả năng di chuyển nhanh chóng.
• Chiều cao tốt là điều kiện lý tưởng nhưng không phải yếu tố sống còn (có thể bù đắp bằng khả năng đấu tay đôi/tắc bóng 1vs1 xuất sắc như Tonali/Dias/Ake, hoặc bằng khả năng tấn công và sự nhanh nhẹn như Gundogan/Mount)
• Nếu không nhanh; cần khả năng đọc trận đấu tốt và ít nhất là tăng tốc tốt (ví dụ như Bernardo Silva)

- Khả năng đi bóng xuất sắc.

- Kỹ thuật tắc bóng tốt.

- Khả năng thoát pressing ấn tượng.

- Sẵn sàng ngăn chặn các cú sút và lấp đầy khoảng trống khi phòng ngự ở vị trí tiền vệ trung tâm trong thế trận phòng ngự cố định.

Những kỹ năng đặc biệt của tiền vệ thứ 2:

- Trong phòng thủ: Xuất sắc trong việc cản phá các cú sút/đường chuyền, tắc bóng chính xác, tranh chấp bóng bổng tuyệt vời.

- Khi tấn công: Trở thành mối đe dọa từ các tình huống cố định (là người thực hiện quả đá phạt hoặc là người đánh đầu), sút xa xuất sắc, dứt điểm bóng hai hoàn hảo, tạt bóng/chọc khe tốt. Có khả năng sút bóng chìm (ví dụ: Yaya Toure, Ilkay Gundogan).

- Tìm ra đường chuyền độc trong không gian nhỏ hẹp (rất hiếm).

- Lý tưởng nhất là xuất sắc ở cả hai khía cạnh.

Các kiểu tiền vệ thứ 2

- Tiền vệ mỏ neo (khả năng phòng ngự vượt trội, có thể thay đổi cục diện trận đấu khi phòng ngự ở vị trí thấp. Họ có thể bọc lót như những tiền vệ phòng ngự giỏi nhất, trước khi lao lên để pressing và hỗ trợ tấn): Rice, Tonali, Bernardo Silva, N'Golo Kante.

- Tiền vệ luân chuyển bóng (không sở hữu các đặc điểm tấn công hoặc phòng thủ quá nổi trội, nhưng có thể tham gia phòng thủ và tấn công ở mức độ hợp lý. Chất lượng của họ được xác định dựa trên khả năng luân chuyển bóng): Mateo Kovacic, Frenkie de Jong, Curtis Jones.

- Tiền vệ tấn công đa năng (sở hữu những đặc điểm tấn công nổi bật nhưng có thể hỗ trợ phòng ngự ở mức khá): Kevin De Bruyne, Bellingham, Mount, Jacob Ramsey, Oihan Sancet, Cesare Casadei.

- Tiền vệ thứ 2 hoàn hảo (sở hữu cả những đặc điểm phòng thủ và tấn công xuất sắc): Gundogan, Rodri, Tonali.