Rõ ràng như thể họ ở một đẳng cấp khác, Liverpool và Manchester City là hai đội có hậu vệ biên tấn công hay nhất ở Premier League hiện thời. Nhưng cách sử dụng hậu vệ biên của Juergen Klopp và Pep Guardiola rất khác nhau. Ở Man City, các hậu vệ biên chơi linh động và họ luôn là mắt xích quan trọng trong cả hệ thống chuyền nhuyễn liên tục. 

Muốn vậy, hậu vệ biên thường phải bó vào trong để dễ nhận bóng từ đồng đội. Hệ quả là tiền đạo cánh lại hay di chuyển ra biên để lôi kéo hậu vệ, tạo khoảng trống. Mặt khác, khi hậu vệ biên di chuyển vào trong thì cự ly đội hình của Man City chặt hơn, dễ chống phản công.

Liverpool khác hẳn ở chỗ, các hậu vệ biên chơi rất sát biên. Họ đảm trách hoàn toàn hai hành lang. Hệ quả là các tiền đạo cánh Mohamed Salah và Sadio Mane thường xuyên chơi ở phía trong nhiều hơn, và trung phong Roberto Firmino có thể lùi về vị trí “số 10” để có phạm vi hoạt động rộng hơn. Cũng vì cặp hậu vệ biên đã đảm trách toàn bộ hai hành lang nên tiền vệ Liverpool thường co cả vào khu vực giữa sân. 

Một là họ tăng cường nhiệm vụ phòng thủ giữa sân. Hai là họ không phải phát huy giá trị sáng tạo, vốn luôn là đòi hỏi quan trọng đối với các tiền vệ. Liverpool không có những tiền vệ thật sáng tạo (mẫu cầu thủ luôn được cho là “quý hiếm” trong bóng đá đỉnh cao), nhưng sức tấn công luôn khủng khiếp là vì vậy.

So sánh sự khác biệt giữa hậu vệ biên của Liverpool với Man City là để thấy: mỗi người một vẻ, không thể cứ đơn giản lật giáo trình bóng đá xem vai trò của hậu vệ biên trong bóng đá đỉnh cao và khắc chế hậu vệ biên theo một phương pháp cố định nào..

Thành tích kiến tạo bàn thắng “khủng khiếp” của Trent Alexander-Arnold và Andrew Robertson ở Liverpool là điều ai cũng thấy rõ (28 bàn, ở Premier League và Champions League mùa này). Thật ra, họ xuất sắc không chỉ ở thành tích kiến tạo. Khó mà tính cho hết những đường chuyền chính xác từ hậu vệ biên để bộ ba tiền đạo Liverpool có bóng và kiến tạo cơ hội cho nhau. Khả năng đảo cánh cũng rất đáng gờm. Liverpool thường tấn công bên phải nhiều hơn. Và khi Alexander-Arnold bất ngờ chuyền dài chéo sân để Liverpool hoán chuyển pha tấn công từ cánh phải sang cánh trái, đấy sẽ là những đường chuyền rất thoáng và chính xác, để mở ra tình huống mới đầy thuận lợi.

Cuối cùng, cả Alexander-Arnold lẫn Robertson đều đã cải thiện khả năng xử lý rất tốt trong tình huống ném biên, kể từ khi Liverpool có thêm HLV chuyên biệt trong lĩnh vực này. Tỷ lệ mất bóng từ pha ném biên ở khu vực tấn công của Liverpool luôn rất thấp. Tóm lại, rất khó hình dung Liverpool sẽ tấn công như thế nào nếu đối phương tìm ra được cách dập tắt nguồn cung cấp bóng cho họ ngay từ khởi điểm - các hậu vệ biên.

Trớ trêu thay, chính Tottenham mới là đội “tiên phong” cho trào lưu tấn công dũng mãnh bằng hậu vệ biên ở Premier League, cách đây vài năm. Nhưng điểm mạnh sở trường của Tottenham đã nhạt nhòa hẳn từ khi Kyle Walker chuyển sang Man City. Cũng có thể vì quá tự tin vào sở trường này, HLV Mauricio Pochettino của Tottenham đã chọn giải pháp “quyết đấu sòng phẳng bằng hậu vệ biên” và thất bại trong cuộc đụng độ gần đây nhất với Liverpool (thua 1-2 ở Premier League).

Một mặt, cặp hậu vệ cánh Danny Rose và Kieran Trippier của Tottenham lép vế trước phong độ bay bổng của Alexander-Arnold và Robertson. Mặt khác, vì sự đe dọa thường trực của Mohamed Salah và Sadio Mane nơi hàng tiền đạo Liverpool, hai hậu vệ cánh của Tottenham phải thường xuyên đứng gần bộ ba trung vệ, không dám bung lên, thế là các hậu vệ biên của Liverpool thoải mái tung hoành. Đội hình 3-5-2 của Pochettino thường xuyên trở thành 5-3-2, và họ không còn đủ người để tranh chấp từ khu giữa sân trở lên.

Khi Pochettino chuyển sang sơ đồ 4-4-1-1, thì thế trận khác hẳn. Đấy là trận đấu gồm 2 hiệp hoàn toàn khác nhau. Tottenham chiếm lại thế trận ở hiệp hai. Chung cuộc thì họ vẫn thua, nhưng đấy chủ yếu là vì vấn đề may, rủi. Khi chơi 4-4-1-1 (hoặc 4-4-2) thì khác biệt cơ bản là Tottenham có đến 2 “phòng tuyến” ở mỗi biên. Hậu vệ biên của Liverpool lập tức trở nên khó khăn cả trong tấn công lẫn phòng ngự. Yên tâm không sợ có khoảng trống sau lưng, Danny Rose dễ dàng tấn công vị trí của Alexander-Arnold, hoặc tiền vệ Christian Eriksen tấn công vị trí của Robertson. Đấy cũng là lúc người xem có cảm giác Liverpool không còn biết phải kiến tạo cơ hội bằng cách nào hoặc như thế nào nữa.

Những chuyện như thế không nhất thiết là sẽ lặp lại, bởi tất nhiên các nhà cầm quân đôi bên đều đã mổ xẻ rất kỹ rồi. Vấn đề nằm ở chỗ: Pochettino chưa chắc là sẽ bó tay trước sự xuất sắc của cặp hậu vệ biên khét tiếng mà giới quan sát ở Premier League đã đến nát nước. Chắc chắn một điều: Pochettino vẫn luôn am hiểu về nguyên lý tấn công bằng hậu vệ biên trong bóng đá thời nay, khi mà chính ông đã thành công với chiêu thức ấy.

Còn một cách nữa để Tottenham đối phó: “mời” cặp hậu vệ biên của Liverpool tấn công thoải mái, và sẽ chờ đúng thời cở để phản công vào ngay khoảng trống sau lưng Alexander-Arnold hoặc Robertson. Đây sẽ là nước cờ táo bạo và thú vị, bởi Liverpool - bất kể là có đề phòng hay không - sẽ cố khai thác tối đa sức tấn công của hậu vệ biên. 

Và dĩ nhiên, Robertson hoặc Alexander-Arnold sẽ chẳng có uy lực gì nếu họ không thường xuất hiện trên phần sân đối phương. Tốc độ của Tottenham (nhất là Lucas Moura) và sự vững chắc của trung vệ Virgil Van Dijk bên hàng thủ Liverpool khi ấy sẽ trở thành yếu tố quyết định.