Khi số 10 là biểu tượng của sáng tạo và đỉnh cao
Tại Barcelona, chiếc áo số 10 không chỉ là con số, mà là lời khẳng định về vị thế trong đội bóng, là trái tim của lối chơi, là trung tâm sáng tạo và là người định đoạt vận mệnh trận đấu. Những người từng khoác lên mình chiếc áo này đều mang theo kỳ vọng lớn lao, và có những người đã thực sự biến nó thành huyền thoại.
Laszlo Kubala là một trong những biểu tượng đầu tiên của Barcelona thời kỳ đầu. Dù chơi trong giai đoạn mà số áo chưa cố định như ngày nay, Kubala thường xuyên xuất hiện với vai trò dẫn dắt hàng công, và ông chính là người đặt nền móng cho hình ảnh “nghệ sĩ sân cỏ” mang áo số 10 của Barca.
Thập niên 80 chứng kiến một tên tuổi lớn khoác lên mình chiếc áo số 10 của Barca. Đó là Diego Maradona. Dù chỉ gắn bó với Barca trong hai mùa giải (1982–1984), thiên tài người Argentina vẫn kịp để lại dấu ấn đậm nét. Ông mang đến phong cách chơi bóng đầy mê hoặc, khả năng kiểm soát và qua người không tưởng. Dù chấn thương và mâu thuẫn nội bộ khiến Maradona không thể đạt đến đỉnh cao tại Camp Nou như sau này ở Napoli nhưng ông vẫn được công nhận là một trong những số 10 xuất sắc nhất lịch sử của đội bóng xứ Catalunya.
Đầu những năm 90, chiếc áo số 10 lại được đặt lên vai một tài năng thiên phú khác: Hristo Stoichkov. Tiền đạo người Bulgaria có lối chơi mạnh mẽ, quyết liệt, khác hẳn vẻ uyển chuyển của Maradona, nhưng lại cực kỳ hiệu quả. Ông là nhân tố chủ chốt đưa “Dream Team” của Johan Cruyff đến chức vô địch Champions League 1992, danh hiệu Cúp C1/Champions League đầu tiên trong lịch sử Barcelona.
Romario mặc áo số 10 của Barca trong hai mùa 1993/94 và 1994/95, ở giai đoạn mà các cầu thủ chưa có số áo cố định. Ở mùa 1993/94, Baixinho chia sẻ chiếc áo số 10 với Hristo Stoichkov. Sau đó 1 năm, anh cũng chỉ là 1 trong 4 cầu thủ mặc số áo này cùng Roger Garcia, Gheorghe Hagi và Jose Mari. Bất chấp điều đó, Romario vẫn tạo ra một trong những giai đoạn thú vị nhất lịch sử Barca với đội Dream Team thời Johan Cruyff.
Người thay Romario khoác áo số 10 là Gheorghe Hagi. Ông được Barca đưa về từ Brescia, sau khi gây ấn tượng tại World Cup 1994. Nhưng khi ấy, nhạc trưởng người Romania đã 29 tuổi và bắt đầu bước sang sườn dốc bên kia của sự nghiệp. Dẫu vậy, Hagi vẫn kịp giành Siêu Cúp Tây Ban Nha ở mùa 1994/95, mùa giải mà anh và 3 cầu thủ khác thay nhau mặc áo số 10 của Barca. Sau đó, Hagi bắt đầu mất vị trí trong đội hình của HLV Johan Cruyff, và phải chuyển đến Galatasaray.
Đến cuối thập kỷ đó, Rivaldo, một “số 10 cổ điển” kiểu Brazil, tiếp tục viết tiếp hào quang của số áo huyền thoại này. Từng giành Quả Bóng Vàng năm 1999 khi khoác áo Barca, Rivaldo sở hữu chân trái kỳ ảo, khả năng ghi bàn từ xa và những pha xử lý ngẫu hứng đến siêu thực. Bàn thắng nổi tiếng bằng xe đạp chổng ngược vào lưới Valencia năm 2001 để đưa Barcelona vào Champions League là một trong những khoảnh khắc đáng nhớ nhất của Rivaldo trong màu áo Blaugrana.
Tuy nhiên, thời kỳ rực rỡ nhất của chiếc áo số 10 tại Barcelona chỉ thực sự đến khi Ronaldinho xuất hiện. Gia nhập đội bóng vào năm 2003, ngôi sao người Brazil không chỉ mang lại các danh hiệu (2 La Liga và 1 Champions League), mà còn thắp sáng Camp Nou bằng nụ cười và những pha xử lý không tưởng. Anh là nghệ sĩ sân cỏ đúng nghĩa, và là người đã truyền cảm hứng cho thế hệ tiếp theo, đặc biệt là cậu bé Lionel Messi khi đó mới 16 tuổi.
Sau khi Ronaldinho ra đi vào năm 2008, Lionel Messi chính thức tiếp quản chiếc áo số 10. Và từ đó, chiếc áo ấy gắn liền với tên tuổi của anh (Messi vẫn thường được gọi với biệt danh là M10). Messi biến nó thành một biểu tượng vĩnh cửu, một phần không thể tách rời trong lịch sử của Barcelona. 13 mùa khoác áo số 10, 672 bàn thắng, hàng chục danh hiệu lớn nhỏ, và vô số khoảnh khắc không tưởng biến Messi thành huyền thoại vĩ đại nhất lịch sử CLB, và có lẽ là vĩ đại nhất trong lịch sử bóng đá hiện đại.
Khi số 10 trở thành xiềng xích vô hình
Bên cạnh vinh quang, chiếc áo số 10 tại Barcelona cũng là một thứ gánh nặng khổng lồ. Không phải ai khoác lên số áo này cũng tỏa sáng. Và có những trường hợp bị sức nặng của di sản ấy đè bẹp.
Trước Ronaldinho, chiếc áo số 10 từng trải qua những năm tháng lạc lối. Sau khi Rivaldo rời đi năm 2002, nó được trao cho Juan Roman Riquelme, một trong những tiền vệ tài hoa nhất Nam Mỹ thời điểm đó. Nhưng tại Barcelona, Riquelme không được HLV Louis van Gaal trọng dụng, anh bị kéo ra cánh trái và không thể phát huy sở trường. Chỉ sau một mùa, Riquelme rời đi trong tiếc nuối, mang theo sự thất vọng của những người từng đặt kỳ vọng anh sẽ trở thành “số 10 tiếp theo” của CLB.
Trường hợp của Giovanni, cầu thủ người Brazil khoác áo số 10 trong giai đoạn 1996–1999, cũng phản ánh phần nào sự khó lường của chiếc áo này. Mặc dù có kỹ thuật cá nhân tốt và từng tỏa sáng trong vài trận đấu, Giovanni không bao giờ vươn lên trở thành trụ cột thực sự của đội bóng, và nhanh chóng bị lãng quên.
Ngay cả Ronaldinho, dù là một trong những biểu tượng rực rỡ nhất, cũng không thoát khỏi mặt trái của vinh quang. Những năm cuối tại Barca, phong độ của anh đi xuống do lối sống buông thả, vấn đề thể lực và động lực thi đấu giảm sút. Khi chiếc áo số 10 trở nên quá lớn, nó có thể nuốt chửng cả những nghệ sĩ tài ba nhất nếu họ không giữ được sự kỷ luật và khát vọng.
Với Messi, dù anh là biểu tượng hoàn hảo của số 10, chiếc áo cũng đồng thời biến anh thành trung tâm của mọi kỳ vọng. Áp lực từ CLB, từ người hâm mộ, từ chính bản thân, luôn đè nặng lên Messi, đặc biệt trong những năm cuối khi đội bóng sa sút. Những thất bại ở Champions League, những cuộc khủng hoảng nội bộ, sự thiếu hỗ trợ từ hệ thống lãnh đạo… tất cả khiến chiếc áo số 10 đôi khi như một “chiếc áo giáp nặng nề”. Messi từng bày tỏ cảm giác đơn độc, bị đòi hỏi quá mức và rồi rời đi trong nước mắt năm 2021.
Nhìn lại, dễ thấy rằng chiếc áo số 10 tại Barcelona luôn là con dao hai lưỡi. Nó từng chắp cánh cho những huyền thoại, nhưng cũng từng khiến những cầu thủ tài năng nhất trở thành nạn nhân của kỳ vọng và di sản. Không phải ai mặc nó cũng có thể trở thành biểu tượng. Và chính điều đó khiến nó trở thành chiếc áo vừa đáng mơ ước, vừa đầy ám ảnh trong lịch sử CLB xứ Catalunya.
Khi Lionel Messi rời Barcelona vào mùa hè năm 2021, đó không chỉ là sự kết thúc của một kỷ nguyên mà còn để lại một khoảng trống khổng lồ cả về chuyên môn lẫn biểu tượng. Và khoảng trống đó, theo một cách khó hiểu và đầy tranh cãi, được lấp vào bởi một cái tên non trẻ: Ansu Fati. Với số 10 sau lưng, Fati bước ra sân trong tâm thế người thừa kế di sản lớn nhất lịch sử CLB. Nhưng rốt cuộc, điều đó chẳng khác nào đặt một thiếu niên vào chiếc ngai vàng quá khổ, rồi mặc cho cậu chống chọi với áp lực lẫn kỳ vọng phi lý.
Một quyết định vội vàng và đầy toan tính truyền thông
Ngày 1/9/2021, Barcelona công bố Ansu Fati chính thức nhận chiếc áo số 10 của Lionel Messi. Thông báo này khiến không chỉ người hâm mộ Barca mà cả giới chuyên môn bàng hoàng. Làm sao một cầu thủ 18 tuổi, vừa bình phục sau chấn thương đầu gối nghiêm trọng, lại có thể nhận trọng trách khổng lồ đó?
Đằng sau quyết định tưởng như “truyền thống kế thừa” ấy, thực chất là một chiến lược đầy toan tính của Chủ tịch Joan Laporta. Sau cú sốc Messi rời đi, hình ảnh CLB sụp đổ nghiêm trọng. Từ vị thế là một đội bóng có Messi, ngôi sao lớn nhất hành tinh, Barca bỗng chốc trở thành một tập thể đầy hỗn loạn, thiếu định hướng và không có biểu tượng dẫn dắt.
Laporta cần một gương mặt mới để cứu vớt niềm tin người hâm mộ. Và ông chọn Ansu Fati, một tài năng trẻ “cây nhà lá vườn”, sản phẩm của La Masia, mang trong mình niềm kỳ vọng tiếp nối truyền thống. Việc trao áo số 10 cho Fati chẳng khác nào một hành động “tiếp thị cảm xúc” được tính toán kỹ. Nó tạo hiệu ứng truyền thông, níu giữ lòng trung thành của người hâm mộ và làm dịu nỗi đau Messi rời đi. Nhưng đó là một canh bạc nguy hiểm.
Một cậu bé gánh cả bầu trời
Ansu Fati là tài năng thật sự. Điều đó không cần bàn cãi. Anh là cầu thủ trẻ nhất ghi bàn cho Barcelona tại La Liga, trẻ nhất ghi bàn ở Champions League, và từng khiến cả Camp Nou bùng nổ với những pha xử lý đầy bản năng. Nhưng giữa “tài năng trẻ sáng giá” và “người kế vị Messi” là một khoảng cách khổng lồ. Và khoảng cách ấy không thể được lấp đầy chỉ bằng một chiếc áo số 10.
Fati nhận số áo ấy trong bối cảnh không thể tệ hơn. Anh vừa trải qua phẫu thuật gối kéo dài hơn 10 tháng, chưa hoàn toàn lấy lại thể lực, lại phải thi đấu trong một tập thể rối ren, thiếu ổn định về chiến thuật và con người. Thay vì được bảo vệ và phát triển dần theo lộ trình, Fati bị đẩy lên tuyến đầu của mọi chiến dịch truyền thông. Hình ảnh cậu bé nở nụ cười với áo số 10 tràn ngập mạng xã hội, như thể Barca đã tìm được “Messi mới”.
Nhưng bóng đá không vận hành theo những câu chuyện cổ tích. Thực tế phũ phàng nhanh chóng xuất hiện. Fati không có nền tảng thể lực đủ mạnh để thi đấu liên tục. Những chấn thương dai dẳng kéo dài, phong độ trồi sụt, và nỗi ám ảnh phải chứng minh mình xứng đáng với chiếc áo số 10 khiến Fati dần trở nên lạc lõng.
Không thể phủ nhận Fati có những khoảnh khắc lóe sáng, nhưng đó là chưa đủ để khỏa lấp bóng ma khổng lồ mang tên Messi. Mỗi khi Fati chạm bóng, người hâm mộ chờ đợi phép màu. Mỗi khi anh sút trượt, họ lại thất vọng gấp đôi. Cậu bé ấy không chỉ thi đấu mà còn phải chiến đấu với di sản của một tượng đài, điều mà ngay cả những cầu thủ trưởng thành, dạn dày kinh nghiệm cũng phải e ngại.
Một thất bại có thể dự báo từ trước
Giờ đây, sau 4 năm kể từ ngày mặc chiếc áo số 10, Ansu Fati đã không còn là tương lai của Barcelona nữa. Mùa giải 2023/24, anh bị đem cho Brighton mượn, và không để lại dấu ấn nào đáng kể (4 bàn sau 27 trận). Mùa 2024/25, Fati bị đem trả lại Barca nhưng chỉ có 11 lần ra sân trên mọi đấu trường. Khi thì anh bị các chấn thương cản bước, khi thì thậm chí còn chẳng được HLV Hansi Flick điền tên vào băng ghế dự bị dù đã hoàn toàn khỏe mạnh.
Tới kỳ chuyển nhượng hè 2025, Barca lại tiếp tục cho Fati ra đi theo dạng cho mượn sang AS Monano. Dù anh có thi đấu thành công hay không thì tương lai tại Camp Nou gần như khép lại. Và chiếc áo từng được kỳ vọng là biểu tượng của kế thừa, giờ hóa thành biểu tượng của kỳ vọng sai lầm.
Nhưng sai lầm không nằm hoàn toàn ở phía Fati. Anh chỉ là nạn nhân của một quyết định vội vàng, một chiến lược truyền thông đặt hình ảnh lên trên sự phát triển bền vững của cầu thủ trẻ. Một CLB đỉnh cao như Barcelona đáng lẽ phải hiểu rằng việc gán cho một cầu thủ 18 tuổi chiếc áo nặng ký nhất lịch sử CLB không thể là cách “xoa dịu dư luận”.
Chiếc áo số 10 từng thuộc về Ronaldinho và Messi không chỉ là biểu tượng, mà còn là lời thách thức. Không phải ai cũng sẵn sàng, và càng không nên dùng nó làm công cụ truyền thông. Laporta có thể tạm thời “hạ nhiệt” dư luận năm 2021 bằng Fati, nhưng cái giá mà cầu thủ trẻ này phải trả là cả sự nghiệp chững lại, thậm chí là hoàn toàn bị hủy hoại.
Bài học không được phép mắc phải
Sau thất bại mang tên Ansu Fati, Barca hẳn đã hiểu rằng không phải ai cũng đủ sức khoác lên mình chiếc áo số 10. Di sản của Messi quá lớn, đến mức bất kỳ ai khoác áo này đều phải chịu áp lực khủng khiếp. Và việc vội vàng gán cho một cầu thủ trẻ danh hiệu “người kế vị” chẳng khác nào hủy hoại chính người đó.
Barcelona từng tự hào về La Masia, về cách họ nuôi dưỡng tài năng và đưa các cầu thủ trẻ vào đội một bằng lộ trình rõ ràng. Nhưng với Fati, họ đã phá vỡ nguyên tắc ấy chỉ để vá víu hình ảnh sau cú sốc Messi. Đó không chỉ là một thất bại thể thao, mà còn là một thất bại đạo lý khi một cầu thủ trẻ bị biến thành công cụ truyền thông.
Ansu Fati có thể tìm lại sự nghiệp ở một môi trường khác, khi không còn bị chiếc áo số 10 đè nặng. Nhưng Barcelona thì vẫn phải sống với hệ quả: bài học của năm 2021 không được phép lặp lại. Bởi chiếc áo số 10, từ một biểu tượng của vinh quang, đã trở thành minh chứng cho một canh bạc truyền thông sai lầm với cái giá được trả bằng cả một tài năng trẻ từng được kỳ vọng là tương lai của CLB.
Sau khi Ansu Fati thất bại với áo số 10, giờ đây tất cả ánh nhìn đang đổ dồn vào Lamine Yamal. Tài năng trẻ sinh năm 2007 được xem là tương lai của CLB và bóng đá Tây Ban Nha. Nhưng câu hỏi đặt ra là: liệu thời điểm này có quá sớm để cậu khoác lên mình số áo mang tính di sản đó?
Tài năng thiên phú nhưng chưa đủ bản lĩnh?
Không ai phủ nhận những điều phi thường mà Yamal đã làm được ở độ tuổi còn chưa tốt nghiệp trung học. Từ cú dứt điểm vào lưới Granada, đường kiến tạo trước PSG, cho đến những pha đi bóng đậm chất nghệ sĩ tại VCK EURO 2024, Yamal đang khiến người hâm mộ choáng ngợp. Nhưng tài năng sớm nở không đồng nghĩa với việc một cầu thủ trẻ đã đủ trưởng thành về tâm lý để mang trên vai những áp lực khổng lồ, điều mà chiếc áo số 10 tại Camp Nou đòi hỏi.
Ở tuổi 17, Yamal vẫn còn trong giai đoạn phát triển thể chất và tâm lý. Cậu vẫn sống cùng bố mẹ, vẫn đang hoàn thiện các kỹ năng mềm ngoài sân cỏ, và vẫn cần sự bảo vệ từ ban huấn luyện. Việc trao cho cậu chiếc áo số 10 có thể vô tình khiến hình ảnh Yamal bị đóng khung trong kỳ vọng quá mức, rằng cậu phải là người định đoạt trận đấu, rằng cậu phải là gương mặt đại diện cho một kỷ nguyên mới hậu-Messi.
Thực tế, trong nhiều trận đấu căng thẳng của Barca, Yamal vẫn có những thời điểm mất hút, xử lý non tay hoặc không dám mạo hiểm. Đó là điều bình thường với một cầu thủ tuổi teen. Nhưng nếu mang áo số 10, mọi sai lầm nhỏ đều có thể bị soi kỹ, bị đánh giá dưới lăng kính “người gánh vác di sản của Messi”. Và áp lực tâm lý như thế là điều rất dễ bóp nghẹt sự phát triển tự nhiên của một cầu thủ trẻ, dù tài năng đến đâu.
Câu chuyện của Fati là hồi chuông cảnh báo rất rõ cho ban lãnh đạo Barca. Không phải ai tài năng ở tuổi thiếu niên cũng sẵn sàng trở thành biểu tượng ngay lập tức. Sự nghiệp của một cầu thủ chuyên nghiệp là đường dài. Nếu đốt cháy giai đoạn bằng cách gắn họ với những áp lực biểu tượng quá lớn, ta có thể khiến những đôi chân tài hoa bị kìm hãm bởi chính kỳ vọng mà CLB tạo ra.
Lamine Yamal hoàn toàn có thể trở thành một trong những cầu thủ xuất sắc nhất thế giới trong tương lai. Nhưng trao cho cậu chiếc áo số 10 ngay lúc này rất có thể tái hiện lại sai lầm với Fati. Một chiếc áo có sức nặng của cả lịch sử, nhưng lại quá sớm với một cầu thủ mới 17 tuổi.
Nên để Yamal tự khẳng định mình, trước khi khoác áo số 10
Trong lịch sử Barcelona, không phải ngôi sao nào cũng bắt đầu sự nghiệp với chiếc áo biểu tượng. Lionel Messi từng khoác áo số 30, sau đó là số 19, trong nhiều năm trước khi tiếp quản số 10 từ Ronaldinho vào năm 2008. Khi đó, Messi đã chơi 3 mùa ở đội một, chứng minh đẳng cấp ở Champions League và La Liga, và có vị trí vững chắc trong phòng thay đồ. Ronaldinho khi rời đi mới để lại di sản, và Messi đủ chín để nhận lấy trọng trách ấy.
Ở mùa giải ra mắt 2023/24, Yamal khoác áo số 27, một con số hợp lý với vị trí của cậu trong đội. Cậu vẫn là tài năng trẻ được ưu ái, vẫn được trao cơ hội ra sân, nhưng không bị trói buộc bởi áp lực danh xưng. Đó là môi trường lý tưởng để một cầu thủ 17 tuổi phát triển: được chơi bóng, được mắc lỗi, được sửa sai, được bảo vệ khỏi ánh nhìn soi mói của truyền thông và kỳ vọng.
Tới mùa 2024/25, Yamal chuyển qua áo số 19. Đây là số áo mà Messi từng khoác trước khi nhận áo số 10. Và Yamal đã có một mùa giải bùng nổ giúp Barca giành cú ăn ba quốc nội vô địch La Liga, Cúp Nhà Vua và Siêu Cúp Tây Ban Nha. Màn trình diễn chói sáng với 18 bàn và 25 kiến tạo khiến anh được tung hô lên tận mây xanh và BLB Barca lập tức trao cho anh chiếc áo số 10 từ mùa 2025/26.
Nhưng nếu ban lãnh đạo Barca thực sự đặt tương lai vào tay Yamal, điều đúng đắn nhất họ nên làm là kiên nhẫn. Hãy để cậu tiếp tục trưởng thành trong môi trường phù hợp, tích lũy kinh nghiệm tại Champions League, thi đấu ổn định cả mùa ở La Liga, trở thành nhân tố quan trọng của đội tuyển Tây Ban Nha trong nhiều giải đấu lớn. Đến khi nào Yamal không cần chiếc áo số 10 để thể hiện giá trị bản thân mà ngược lại, chiếc áo đó cần cậu để có giá trị, đó mới là lúc thích hợp để trao.
Chiêu bài Ronaldinho năm 2003
Khi Joan Laporta lần đầu bước vào văn phòng chủ tịch Barcelona năm 2003, ông không chỉ nhắm tới việc tái thiết đội bóng sau triều đại thất bại của Joan Gaspart mà còn vẽ lại hoàn toàn bản sắc hình ảnh của CLB. Và Ronaldinho chính là công cụ chiến lược quan trọng nhất trong màn tái thiết đó.
Không đơn thuần là một cầu thủ giỏi, “Rô vẩu” nhanh chóng trở thành biểu tượng cho một Barca mới: rực rỡ, cống hiến và đầy mê hoặc. Nhưng điều ít người nói đến là Laporta đã tận dụng tối đa Ronaldinho không chỉ trên sân cỏ mà còn trong ván cờ chính trị nội bộ.
Ronaldinho là bản hợp đồng mà Laporta giành được sau khi thất bại trong việc đưa David Beckham về Camp Nou. Tưởng chừng là phương án B, nhưng ngay khi đặt chân đến Barcelona, ngôi sao người Brazil lập tức trở thành điểm tựa truyền thông.
Mỗi nụ cười, mỗi cú xoay compa, mỗi pha đi bóng tung lưới Real Madrid đều được bộ máy truyền thông của Barca, dưới chỉ đạo của Laporta, khuếch đại thành biểu tượng của một cuộc “cách mạng” bóng đá. Chiếc áo số 10 mà Ronnie mang trên lưng không chỉ là sự nối dài di sản Romario và Rivaldo, mà còn là vũ khí PR rằng “Barca đã có một vị vua mới”.
Laporta dùng Ronaldinho để hàn gắn sự chia rẽ nội bộ, thuyết phục các nhóm lợi ích và củng cố quyền lực cá nhân. Và chính từ hình ảnh của ngôi sao người Brazil, Laporta dựng lên một thiên đường bóng đá làm nền tảng cho sự trỗi dậy của thế hệ Messi, Xavi, Iniesta.
Tuy nhiên, khi Ronaldinho sa sút, chính Laporta là người đầu tiên buông bỏ hình tượng đó khi ông giao cho Pep Guardiola nhiệm vụ “làm sạch phòng thay đồ”. Qua đó, có thể thấy Laporta luôn đặt truyền thông và hình ảnh chính trị lên trên yếu tố thể thao thuần túy.
Chiêu bài Fati năm 2021
Khi Lionel Messi rời Barca trong nước mắt mùa hè 2021, Barcelona lâm vào khủng hoảng tài chính lẫn tinh thần chưa từng có. Nhưng thay vì nhìn nhận sự thật và tập trung vào công cuộc tái thiết dài hạn, Laporta lại tiếp tục sử dụng những chiêu bài truyền thông quen thuộc. Ông đẩy Ansu Fati, một cầu thủ mới chỉ 18 tuổi, vào vai trò biểu tượng mới bằng cách trao cho cậu chiếc áo số 10 của Messi.
Đó là một quyết định mà cho tới nay, không ít người trong nội bộ Barca cũng cảm thấy “rùng mình” khi nghĩ lại. Fati lúc ấy vừa trở lại sau chấn thương đầu gối nghiêm trọng, chưa có bất kỳ dấu ấn nào đủ lớn ở đội một ngoại trừ vài bàn thắng ở mùa 2019/20.
Nhưng điều đó không ngăn được Laporta dựng lên một “huyền thoại mới”, khoác lên Fati chiếc áo từng thuộc về người vĩ đại nhất lịch sử CLB. Trong các buổi ra mắt, các clip tuyên truyền và cả trên mạng xã hội, Fati được vẽ như một thiên tài “Messi mới” trong khi bản thân cậu chưa bao giờ đòi hỏi điều đó.
Hậu quả là gì? Áp lực đè nặng, Fati chấn thương liên miên, đánh mất phong độ, đánh mất chính mình. Năm 2023, cậu bị đem cho Brighton mượn mà chẳng ai còn nhắc đến “người thừa kế Messi” nữa. Vụ việc Fati không chỉ là một thất bại về mặt thể thao, mà còn là minh chứng rõ ràng cho cách Laporta sẵn sàng hy sinh một tài năng trẻ để phục vụ cho mục đích truyền thông. Chiếc áo số 10 trở thành gánh nặng, còn Fati trở thành nạn nhân của một chiến dịch truyền thông quá đỗi tàn nhẫn.
Kịch bản cũ lặp lại với Yamal?
Năm 2025, lịch sử dường như đang lặp lại tại Camp Nou. Lamine Yamal, thần đồng 17 tuổi, được đôn lên vai “cứu tinh” mới của Barca giữa giai đoạn chuyển giao đầy bất ổn. Với kỹ thuật điêu luyện, những bàn thắng ở EURO 2024 và khả năng khuấy đảo hành lang phải, Yamal rõ ràng là tài năng hiếm có. Nhưng điều đáng lo là Laporta một lần nữa đang sử dụng hình ảnh của một thiếu niên như lá chắn truyền thông cho những yếu kém trong quản trị và xây dựng lực lượng.
Không phải ngẫu nhiên mà Laporta chọn thời điểm mùa hè năm 2025, khi Barca không có bản hợp đồng bom tấn nào, kinh tế tiếp tục ngặt nghèo, để khởi động chiến dịch truyền thông rầm rộ xoay quanh Yamal. Cậu bé lập tức được gán ghép với Messi, Ronaldinho, thậm chí là “món quà từ Chúa trời” trong các clip quảng bá chính thức. Truyền thông thân Laporta đồng loạt ca tụng Yamal như viên ngọc cứu rỗi trong khi thực tế cậu vẫn đang học cách hoàn thiện bản thân ở tuổi thiếu niên.
Kịch bản cũ lặp lại. Thay vì xây dựng lộ trình phát triển dài hơi, giảm áp lực và tạo điều kiện chuyên môn phù hợp cho Yamal, Laporta đang biến cậu thành trung tâm của một chiến dịch truyền thông. Chiếc áo số 10 nếu được trao cho Yamal sẽ không còn là phần thưởng, mà là một chiếc bẫy. Và nếu điều đó xảy ra, Barca có thể sẽ đi vào “vết xe đổ” như với Fati hoặc thậm chí tồi tệ hơn.
Ba thời kỳ gắn liền với ba cái tên là Ronaldinho, Fati và Yamal. Và cả ba đều có một điểm chung là đều được Laporta đẩy lên làm biểu tượng cho những cuộc khủng hoảng được che đậy bằng hào quang truyền thông.
Sức ép tâm lý khủng khiếp
Lamine Yamal đang là niềm hy vọng lớn nhất của Barcelona và bóng đá Tây Ban Nha ở thời điểm hiện tại. Mới 17 tuổi, cậu bé đã đá chính ở La Liga, Champions League và là ngòi nổ chủ lực của đội tuyển quốc gia. Tuy nhiên, đi kèm ánh hào quang ấy là một thực tế u ám hơn: Yamal đang mang trên vai một khối áp lực có thể hủy hoại cả sự nghiệp khi còn chưa kịp bắt đầu.
Tâm lý của một cầu thủ trẻ là yếu tố then chốt. Trong quá khứ, Barcelona từng chứng kiến không ít những “thần đồng” sớm tàn lụi vì không đủ bản lĩnh chống lại sức ép. Từ Bojan Krkic (người từng được gọi là “Messi mới”) đến Giovani Dos Santos (tài năng người Mexico tưởng chừng sẽ khuấy đảo châu Âu), tất cả đều bị kỳ vọng quá mức khi chưa kịp hoàn thiện cả thể chất lẫn tâm lý. Họ không thể gồng gánh được cả một CLB đang khủng hoảng, và cuối cùng tan biến vào quên lãng.
Yamal đang đứng trước nguy cơ tương tự. Truyền thông Tây Ban Nha ngày một đưa cậu lên mây, ví von như “người kế vị Messi”, “cứu tinh của Barca thời kỳ hậu khủng hoảng tài chính”. Sự ngưỡng mộ quá đà từ CĐV đôi khi cũng là con dao hai lưỡi, tạo ra một môi trường không có chỗ cho sai lầm, không gian cho học hỏi và trưởng thành.
Cũng không thể bỏ qua ảnh hưởng của mạng xã hội. Mỗi trận đấu, mỗi pha xử lý của Yamal đều được đem ra mổ xẻ, so sánh, bình phẩm. Một đường chuyền hỏng cũng có thể trở thành tiêu điểm chỉ trích. Những lời tán dương đôi khi hóa thành xiềng xích, buộc cậu bé phải sống theo hình mẫu lý tưởng mà người khác vẽ nên chứ không phải là chính mình.
So với Ansu Fati, Yamal còn đối mặt với áp lực nặng nề hơn. Fati từng được giao áo số 10 khi Messi rời đi năm 2021, và sự kỳ vọng đè nặng đó đã nghiền nát đôi chân non trẻ của anh. Gánh nặng tâm lý kéo theo những chấn thương liên miên, đánh mất phong độ, và giờ Fati đang vật lộn để tìm lại chính mình. Yamal liệu có học được gì từ bài học cay đắng đó? Hay cậu sẽ đi theo vết xe đổ đã định hình từ trước?
Sự vội vã tàn nhẫn
Trong một nền bóng đá hiện đại bị ám ảnh bởi danh hiệu và doanh thu, những cầu thủ trẻ như Yamal dễ dàng trở thành nạn nhân của guồng quay tàn nhẫn. Barcelona hiện tại đang sống trong khủng hoảng tài chính, thiếu ngôi sao, thiếu bản sắc và thiếu niềm tin. Trong bối cảnh đó, CLB gần như “bắt buộc” phải đẩy nhanh quá trình phát triển của Yamal, biến cậu thành đầu tàu chỉ trong một mùa giải.
Hãy nhìn vào tần suất ra sân của Yamal để hiểu rõ mức độ rủi ro. Mới 17 tuổi, cậu đã đá gần như toàn bộ các trận cầu lớn của Barca mùa vừa qua, thi đấu trọn vẹn ở EURO 2024, và sẽ còn phải cày ải ở mùa giải mới nơi Barca tham dự tới 5 đấu trường. Tổng cộng, Yamal đã có 106 lần ra sân cho đội một Barca và 20 trận cho ĐT Tây Ban Nha. Nên nhớ, cậu còn chưa bước sang tuổi 18.
Không chỉ đá nhiều, Yamal còn bị ép vào vai trò “ngòi nổ chính” của đội bóng, vai trò mà ngay cả Messi cũng phải mất vài năm mới đảm nhiệm được. Sức ép và sự kỳ vọng thậm chí còn đang lớn hơn cả siêu sao người Argentina.
Với thể chất của một cầu thủ trẻ chưa hoàn thiện, việc thi đấu cường độ cao, liên tục di chuyển, tập luyện và áp lực thi đấu đỉnh cao có thể dẫn tới chấn thương nghiêm trọng. Điều này từng cướp đi sự nghiệp của Fati, Bojan và nhiều thần đồng khác của bóng đá thế giới. Một chấn thương vào thời điểm này không chỉ là tổn thất nhất thời, mà còn ảnh hưởng vĩnh viễn đến sự phát triển của cơ thể và kỹ năng chơi bóng.
Ngoài vấn đề thể lực, sự ép buộc phải ghi bàn, phải kiến tạo, phải “gánh team” cũng là con dao giết chết sự sáng tạo. Yamal vốn là mẫu cầu thủ ngẫu hứng và chơi bóng như một nghệ sĩ. Nhưng khi mọi ánh mắt đổ dồn vào, khi mỗi pha xử lý đều phải “ra sản phẩm”, thì tự do sẽ bị bóp nghẹt. Một cầu thủ trẻ bị ép đá “quá chín” sẽ đánh mất khả năng bộc lộ bản thân. Đây là điều từng xảy ra với Fati, và trước đó là Giovani Dos Santos.
Khác biệt lớn nhất giữa một thiên tài và một sản phẩm truyền thông chính là thời gian. Một thiên tài cần được bảo vệ, được phát triển đúng cách, được vấp ngã, được sai lầm, được học hỏi từng bước. Còn một “sản phẩm truyền thông” sẽ bị đưa lên mây để rồi khi rơi xuống sẽ… tan xác.
Yamal vẫn chưa tạo ra tầm ảnh hưởng như một ngôi sao thực thụ. Cậu vẫn chỉ là một thiếu niên với những đường bóng ngẫu hứng. Nhưng nếu không cẩn thận, Barcelona, và cả bóng đá Tây Ban Nha, sẽ lại giết chết thêm một tài năng nữa, chỉ vì cái gọi là “hy vọng cuối cùng”.