Cầu thủ & người đại diện: Đồng tiền đi liền khúc ruột

Các ngôi sao bóng đá, do vậy, nên chọn những người chuyên nghiệp làm đại diện, thay vì dùng người thân? Nói ra điều này thật dễ. Nhưng cần nhớ đến một khía cạnh rất “đời” của môn bóng đá: đồng tiền đi liền khúc ruột...

Nhà đại diện Mino Raiola bỏ túi bao nhiêu tiền hoa hồng trong vụ chuyển nhượng Paul Pogba, từ Juventus sang M.U? Nhiều đến nỗi có những con số khác nhau đã xuất hiện, giữa 27 triệu euro và 40 triệu euro. Thôi thì cứ lấy con số thấp nhất. Giả sử Pogba dùng người thân làm đại diện để đàm phán, thì số tiền ấy sẽ thuộc về người thân, thay vì “lọt ra ngoài”?

Tất nhiên, chuyện không đơn giản như vậy. “Có nghề” như Raiola thì chất lượng đàm phán sẽ khác, quyền lợi mà ngôi sao trong cuộc được hưởng sẽ khác. Món tiền hoa hồng kia, thoạt nghe cũng “choáng váng” thật, nhưng nó cũng đáng đồng tiền bát gạo.

Đấy chỉ là một trong rất nhiều góc nhìn. Và kể cả trong góc nhìn này, “người chuyên nghiệp” Raiola tạo khác biệt như thế nào, cũng hơi mơ hồ! Giả sử Pogba dùng người thân làm đại diện, hoặc thậm chí anh tự đàm phán, các con số cụ thể sẽ ra sao? Cái khoản 27-40 triệu euro kia rút cuộc sẽ thuộc về ai? Không bao giờ có câu trả lời!

Ở góc nhìn khác, từng có câu chuyện về hai ngôi sao bóng đá (giấu tên) đàm phán với một CLB thuộc Serie A trong cùng thời điểm. Một ngôi sao được cả luật sư lẫn nhà đại diện thay mặt đàm phán. Ngôi sao còn lại chẳng có ai bảo vệ, chỉ nói chuyện trực tiếp với chủ tịch CLB.

Trong trường hợp sau, chủ tịch CLB phân tích mọi lẽ, xoay quanh “giá trị ước tính” của cầu thủ, tuổi đời, phong độ, mức lương của CLB cũng như trong làng bóng đỉnh cao nói chung, rồi để cầu thủ tự quyết định. Hợp đồng được ký nhanh chóng. Còn trong trường hợp còn lại, chủ tịch CLB cử cả luật sư lẫn người đại diện ra làm việc với “đối phương”. Hợp đồng vẫn được ký, nhưng với mức lương thấp hơn.

Bỏ qua vấn đề đại dịch, một trong những sự kiện ầm ĩ nhất của bóng đá đỉnh cao trong năm 2020 là chuyện siêu sao số 1 thế giới Lionel Messi đòi chia tay Barcelona. Ngay từ đầu, người ta đã nhìn ra những chỗ “sai sai” trong câu chuyện này. Ở tuổi 33, tiếp cận 34 vào cuối mùa bóng, Messi tìm đâu ra một địa chỉ tốt hơn Barcelona? Đội bóng mới sẽ trả bao nhiêu tiền chuyển nhượng để rước một lão tướng như thế? Rút cuộc, Messi đành ở lại Barcelona, như mọi người đã biết. Nhưng bấy nhiêu là đã... dở rồi. Nhiều người cho rằng vụ này thất bại vì Messi dùng bố làm đại diện, thay vì nhờ vào quyền lực của các “siêu cò” danh tiếng.

Thật ra, “thất bại” của Messi là khá mơ hồ, ước lệ, ngoài cái dở về thái độ “làm mình làm mẩy”, tỏ ra không trung thành với đội bóng đã cưu mang anh từ bé. Nhân chuyện Messi, người ta xem lại danh sách các ngôi sao bóng đá dùng người thân làm đại diện, và bỗng giật mình: nhiều hơn hẳn so với mức độ hình dung.

Nhìn vào Premier League, bạn sẽ thấy hẳn một danh sách những Rashford, Alexander-Arnold, Pulisic, Oezil, Guendogan, Ibe, Robson-Kanu, Chamberlain, Mata, Hudson-Odoi... Đấy không phải là danh sách các cầu thủ mà chúng ta đều biết. Đấy là danh sách các nhà đại diện. Không phải nói thêm rằng họ đại diện cho ai. Nhìn ra khỏi Premier League, cũng không khác mấy. Lionel Messi, Mauro Icardi, Marko Arnautovic, Eden Hazard... đều dùng người thân làm đại diện.

Đây đáng gọi là hiện tượng. Có một sự lý giải, cho rằng nguyên nhân là do FIFA đã nới lỏng luật về người đại diện, không còn trực tiếp cấp giấy phép hành nghề như trước nữa. Cách giải thích này không thuyết phục lắm.

Quả là FIFA (do tham lam) đã “ôm đồm” việc cấp phép, đến mức bị kiện. Luật về người đại diện của FIFA là sai luật EU. Rút cuộc phải sửa, đến một mức độ coi như “buông bỏ”. Nhưng thật ra, mọi phiên bản của luật về người đại diện (1994, 2001, 2008, 2015) đều có điểm chung: luật sư hoặc người thân của cầu thủ thì đương nhiên có quyền đại diện mà không cần bất kỳ giấy phép nào.

Vì sao tình trạng người thân đại diện cho các ngôi sao bóng đá ngày càng phổ biến? Thế giới bóng đá từ lâu đã ghét bỏ những “quý ông 10%”. Tiền vào tay họ chính là tiền “lọt ra ngoài” của bóng đá đỉnh cao. Khác biệt chủ yếu: trong thập niên 1990, tỷ lệ hoa hồng cho nhà đại diện thường chỉ là 5% (chứ không phải bao giờ cũng là con số tối đa 10%).

Bây giờ, “siêu cò” đòi đến 40% là chuyện bình thường. Và bây giờ, nhà đại diện không chỉ kiếm hoa hồng trên thị trường chuyển nhượng. Còn bao nhiêu hợp đồng quảng cáo nữa. Khôn ngoan cỡ nào chưa biết, nhưng họ hưởng lợi (không dám nói là “ăn bám”) từ ngôi sao bóng đá quá nhiều. Thà giao cho người thân đàm phán. Ai dám bảo bố của Neymar là ngờ nghệch so với các “siêu cò”, khi nhìn vào con số ước tính hơn 100 triệu euro mà ông kiếm được?

Trước đây, Eric Cantona, Nicolas Anelka, Diego, Ronaldinho quả không thành công lắm khi dùng người thân làm đại diện. Nhưng chuyện gì cũng đều thay đổi theo thời gian. Suy cho cùng, chẳng có trường lớp nào dạy người ta cách làm đại diện. Khác biệt gì, khi Mino Raiola bất quá xuất thân từ chân phụ việc cho tiệm pizza của gia đình? Bất quá là kinh nghiệm, kiến thức tổng quát, sự lọc lõi và có nhiều mối quan hệ. Tất nhiên, các nhà đại diện chuyên nghiệp thường vẫn hơn người “tay ngang”, nhưng đấy trước tiên là cái hơn dẫn đến lợi ích cho chính họ.

Trào lưu dùng người thân làm đại diện không đe dọa sự tồn tại của những Raiola hoặc Jorge Mendes. Đây chẳng qua là sự phân chia cho đều hơn, và phần nào giúp bóng đá tránh được sự chi phối nặng nề của giới đại diện - quá tốt!